PEZAS DO PAZO DE TOR: CHOCOLATEANDO...

PEZAS DO PAZO DE TOR: CHOCOLATEANDO...

Silvia Fiallega Lorenzo.

Nesta nova entrada propoñémosvos un saboroso tema que nos vai servir para ensinarvos dúas novas pezas da nosa colección. Durante as nosas visitas tratamos de que os nosos visitantes vexan a historia a través dos ollos dun fidalgo e que por un tempo sintan na súa propia pel como sería a súa vida nunha casa coma a nosa. O padal é unha arma poderosa para a imaxinación. Vendo a vaixela de Sargadelos na mesa principal agardando polos comensais, máis de un imaxinou un menú de alto copete. As sobremesas eran un colofón importante ás longas e opíparas comidas que aí se servían.

O consumo alimenticio era unha forma de distinción social, as despensas fidalgas estaban ben abastecidas, namentres que a maioría da poboación sufría de desnutrición por unha mala alimentación. Un dos alimentos unicamente accesible para os padales dos poderosos era o chocolate. No pazo contamos cun muíño de man para moer o cacao e tamén temos unha chocolateira. O cacao traíase en froito, sen procesar, polo que había que tostalo e despois pasalo polo muíño e peneiralo para separar o po de cacao da cáscara da semente.






Para preparar o chocolate empregaban a chocolateira, feita en cobre cun mango e unha tapa con burato pola que se metía un batedor de madeira para ir removendo a mestura e deste xeito evitar que se pegara ou se queimara.



Investigando na nosa biblioteca, atopamos moitas referencias ó chocolate. Nun dos receitarios sinlábanse algunhas das propiedades que daquela se pensaba que tiña tan prezado manxar: era bo "para confortar el estómago, y el pecho; mantiene, y restablece el calor natural; alimenta; disipa, y destruye los humores más malignos; fortifican y sustenta la voz". Segundo este texto, a mellor forma de consumilo era con azúcar, canela e cacao, disolto en auga. Para facelo máis delicioso, aconsellaban engadirlle unha gotiñas de auga de azahar ou vainilla, aínda que esta última debería evitarse "como cosa dañosa, a causa de ser la Baynilla de partes sumamente cálidas, y no sirve de otra cosa, que de introducir en en el cuerpo ardientes inflamaciones". Pero atención, non todo era proveito, tamén advirte que o consumo en exceso pode causar "opilación" ou, o que é o mesmo, algún tipo de obstrución.




O consumo do chocolate arraigou de seguida entre os galegos, introducíndose nas casas labregas nos séculos XIX e XX, onde se tomaba de cando en cando, para o almorzo ou a merenda. De aí a existencia de chocolateiras nas formas cerámicas artesanais e a súa presenza en moitas casas do rural galego. O chocolate consumido polas clases populares non era tan puro como o consumido pola fidalguía e demais clases poderosas, era frecuente que se mesturara con flor de fariña de trigo, fariña de fabas, de garavanzos, etc., para lograr máis consistencia. Ademais tomábase con menos frecuencia e botándolle menos cantidade de cacao. Tampouco estaba ó alcance de moitos facer o chocolate con leite, nas casas labregas facíase con auga e se había sorte, aínda se terzaba con algo de leite. Unha última curiosidade, en tempos existía o oficio itinerante do chocolateiro, que ía polas casas acomodadas preparando a deliciosa beberaxe.
O cacao tamén serviu de ingrediente principal de moitas sobremesas, algunhas delas poderíamos consideralas ata certo punto exóticas: biscoitos, "pastillas" de chocolate, mazapáns, xeado (feito con neve!), en licor, en crema e ata en espuma! Detédevos un chisco a ler as receitas, non o lamentaredes.

Bo proveito!







PEZAS DO PAZO DE TOR: O QUIJOTE

Tal día coma hoxe, hai catrocentos un anos, morría Miguel de Cervantes Saavedra, un 23 de abril de 1616. Soamente un ano antes, viu publicada a segunda parte do Quijote, que adicou a D. Pedro Fernández de Castro, VII Conde de Lemos e Virrei de Nápoles, recoñecido mecenas dalgúns dos ilustres artistas e escritores do Século de Ouro. Os condes de Lemos sempre estiveron moi ligados a historia do Pazo. Abunda a documentación no arquivo que fai referencia a eles. Os propios Leonor Sarmiento de Sotomayor e  Francisco de Quiroga Taboada y Álvarez de Castro, Señores de Tor, acompañaron ao conde a Napoles cando este foi nomeado Virrey. Desa viaxe hai diferentes testemuñas no Pazo a modo de pezas traídas dende Italia. 
Nunha biblioteca coma a do Pazo non podían faltar obras de Cervantes, e moito menos algunha do Quijote. Temos a honra de contar con dúas edicións diferentes desta obra cumio da literatura universal. Por un lado, temos unha editada en varios volumes en 1797, correxida e aumentada por D. Juan Antonio Pellicer, "bibliotecario de S.M. y académico de número de la Real Academia de la Historia". 






Pero tamén contamos con outra edición realizada nos talleres de Joaquin Ibarra no ano 1780, impulsada pola Real Academia. Unha obra excepcional que contou coa participaron dos mellores ilustradores da época, quedando fóra artistas da talla de Goya. Todos eles eran membros da Real Academia de Belas Artes de San Fernando, e a tinta, o papel e incluso a tipografía creáronse a propósito e ao máis completo detalle para esta edición. 











Hoxe parécenos un bo día para traervos estas dúas pezas admirables, que forman parte da nosa colección grazas a Dna. María Paz Taboada de Zúñiga, e que podemos disfrutar todos os que pasemos algún día polo pazo, xa que son dúas das obras que se poden ver no despacho durante a visita ó noso museo.

FELIZ DÍA DO LIBRO A TODXS!

PEZAS DO PAZO DE TOR: OBRAS COMPLETAS DO CURA DE FRUÍME

Diego Antonio Cernadas e Castro (1702-1777), ou Zernadas como a el lle
gustaba escribilo, máis coñecido como "O Cura de Fruíme", pequena parroquia do
concello de Lousame na Serra de Noia. O noso protagonista nace en Santiago
de Compostela en 1702, fillo de Antonio Cernadas, escribán real, e de María
de Castro. Estudiou latín cos Xesuítas e graduouse como bachiller en
Teoloxía na Universidade de Santiago no ano 1729.

No ano 1730, aos 28 anos de idade, toma posesión do curato de Fruíme. A súa
presencia nesta pequena parroquia tivo un gran impacto entre os menos de 500
habitantes da zona. E non soamente pola súa labor eclesiástica, senón tamén
nas costumes agrarias e culturais dos seus fregueses.

Entre outras cousas  ensinaba a ler á moita xente diante da igrexa,
acostumaba a lerlles versos e a organizar encontros teatrais nos que
participaban os parroquiáns. Na labor agrícola introduciu o millo na zona e
amosoulles o modo de cultivalo, moelo e facer pan. 

Aínda hoxe, a súa figura segue a estar moi presente na memoria colectiva de
Lousame, onde por iniciativa popular e coa axuda da Asociación San Martín de
Fruíme, pedíase axuda ao Consello de Cultura Galega en 1993 para levantar un
busto do párroco diante da igrexa onde repousan os seus restos. Un obxectivo
acadado anos máis tarde grazas ao empeño dos seus veciños.

Pero se algo queremos destacar hoxe do Cura de Fruíme é, dende logo, a súa
faceta literaria e a súa férrea defensa de Galicia e do galego. Podémolo
considerar como o autor en lingua galega máis prolífico do século XVIII. Os
seus textos, de toda índole, expresaban a súa defensa de Galicia e
denunciaba as inxusticias contra ela cometidas.

Tradicionalmente, díxose que a publicación das súas obras é póstuma e
obedece ao empeño dos seus amigos recompilando todos os seus textos. Pero
actualmente diferentes autores, como o P. Atanasio López ou José María de
Bustamante, corroboraron que "Os Peritorios" comezou a publicalos na
Candeloria de 1745. 

Na biblioteca do Pazo temos a grandísima sorte de contar cunha primeira
edición das "Obras Completas en prosa y verso del cura de Fruíme" publicadas
entre os anos 1778 e 1781. Esta obra consta de 7 tomos impresos por Joachim
Ibarra, impresor de Cámara de S.M. Os cinco primeiros tomos que temos
están encadernados en pel e os dous últimos en pergameo, un detalle que os
fai, se cabe, máis especiais. 






Nesta obra podemos atopar textos en resposta a algún outro no que se
agravia a Galicia, como é o Numero VIII que reproducimos na foto.





Outros de exaltación de Galicia como o Número IV que vemos aquí abaixo.





Textos en galego, como esta Décima Gallega que escribe para Manuel de Arcos
que aínda que é galego estaba residindo en Madrid.





Tamén reproducimos aquí esta décima adicada a cidade de Lugo.